بررسی و تحلیل ساختار و درون مایه اولیانامه های فارسی از آغاز تا قرن نهم هجری

اولیانامه نویسی (hagiography) متصوّفه در دو شکل تذکره های عمومی (= تذکره الاولیاها) و ولی نامه های انفرادی (مقامات مشایخ/ سیرت نامه ها/ مناقب نامه ها) مشتمل بر شرح احوال و نقل کرامات و خوارق عادات مشایخ صوفیه، از کهن ترین انواع نگارشی در نزد متصوّفه است که همراه با شکل گیری و تدوین معارف و آموزه های تصوّف در دستینه های کهن، در فاصله قرن های سوّم و چهارم هجری، دوران شکل گیری، تدوین و صورت بندی مکتوب خود را طی کرده، و طی این دوران و ادوار بعدی، صورت ها و اشکال و مضامین و محتوای آن بنا به مقتضیات هر دوره معروض تحوّلات و تغییرات مستمری بوده است. در پژوهش حاضر با عنوان بررسی و تحلیل ساختار و درون مایه اولیانامه های فارسی از آغاز تا قرن نهم هجری، با مروری بر پیشینه بحث، و نقد منابع موجود در فصل نخست، و بحثی در مبانی نظریه ژانر و سابقه سرگذشت نامه نویسی و اتوبیوگرافی اسلامی در فصل دوّم، دلایل و زمینه های پیدایش، و چگونگی رشد و تکامل صُوَر و اسالیب گوناگون اولیانامه نویسی را در فصل سوّم، و طی چهار دوره زهدنویسی، حکایت نویسی، اولیانامه نویسی متقدّم و اولیا نامه نویسی متأخّر بررسی کرده ایم. معرفی الگوهای احتمالی اولیانامه نویسان اعم از الگوهای اسلامی و الگوهای رایج در ایران پیش از اسلام، بررسی چگونگی طبقه بندی ژانر اولیانامه و نسبت آن با دیگر ژانرها از قبیل حماسه و تاریخ نگاری، ترسیم طرح واره کلان روایت حیات مشایخ و چگونگی گسترش حکایات «کرامت» در اولیانامه ها از دیگر مباحث این فصل است. دو پیوست رساله نیز همچون پژوهش هایی موردی، به ریخت شناسی داستان های تنبه و توبه صوفیان (بر اساس آرای ولادیمیر پراپ) و تدوین و تحلیل باورهای عامیانه در مفصّل ترین اولیانامه فارسی یعنی صفوه الصفای ابن بزّاز اردبیلی اختصاص دارد.